Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu’na göre, Örgütün 2014 yılı küresel haklar endeksine göre, Türkiye işçi hakları açısından dünyanın en kötü ülkeleri arasında. Türkiye’nin de dahil olduğu kategorideki ülkelerde işçilere yasalarla bazı haklar tanınsa da, bunlar etkin olarak uygulanmıyor.
Dünyanın 161 ülkesinde 176 milyon işçiyi temsil eden Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu’nun (ITUC) yayımladığı 2014 yılı sendikal haklar raporunda, Türkiye işçi haklarını en fazla ihlal eden ülkeler arasında Kolombiya, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Suudi Arabistan gibi ülkelerle birlikte aynı kategoride ve üst sıralarda yer aldı.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmesi’nde emekçilerin sendikalarda özgürce örgütlenmelerinin temel bir insan hakkı olduğu belirtilmesine rağmen dünyanın pek çok ülkesinde çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirmek için sendikalarda örgütlenen emekçilere yönelik tehdit, baskı, cinsel taciz ve ölümle sonuçlanan saldırılar devam ediyor.
ITUC’un 139 ülkedeki işçi haklarını ele aldığı raporuna göre son bir yıl içinde 35 ülkede ücretlerinin artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi için mücadele eden işçiler göz altına alındı ya da tutuklandı. 53 ülkede de çalışma koşullarının iyileştirmesi için işverenlerle pazarlık yapan işçiler işten atıldı. 87 ülkede de yasalar bazı meslek gruplarının greve gitmelerini yasaklıyor.
Kamboçya, Bangladeş, Filipinler, Meksika, Honduras, Guatemala, Kolombiya, Moretenya, Mısır ve Benin’de işçi önderleri ve sendikacılara ölümle sonuçlanan saldırılar gerçekleşti. En fazla işçi ve sendikacının öldürüldüğü ülke ise Kolombiya. FARC ile hükümet arasında barış görüşmelerinin sürmesine rağmen Kolombiya’da işçilere yönelik baskı ve şiddette bir yumuşama olmadı. 2012 yılında sendikal çalışmaları nedeniyle 18 işçi öldürülürken bu sayı geçtiğimiz yıl 26’ya yükseldi.
Çalışanların sadece % 4’nün sendikalarda örgütlü olduğu Kolombiya’da en fazla saldırıya uğrayanlar ise % 70’i sendikalarda örgütlü olan öğretmenler. Geçtiğimiz yılın 26 Nisan günü öğretmenler sendikası binasına yapılan bombalı bir saldırıda 8 öğretmen yaşamını yitirdi.
İşçiler açısından en kötü olan bir diğer ülke de ITUC’ün “Modern Köle Devleti” olarak adlandırdığı Katar. İşgücünün % 94’ünü misafir işçilerin oluşturduğu Katar’daki ‘Kafala Sistemi’ büyük bir kesimi Nepal ve Hindistan’dan gelen işçilerin sendikalarda örgütlenmelerini yasaklıyor. Misafir işçilerin iş değiştirmeleri ve ülkeyi terk etmeleri de işverenlerin izinine bağlı.
Köle gibi çalıştırılan misafir işçilerin aylık ücretleri ise 110 ila 176 Euro civarında. ITUC’un yaptığı araştırmalar 2022 yılında Katar’da Dünya Kupası müsabakaları için yapımı devam eden arena ve tesislerin inşaatlarında çalışan 1200 işçinin yaşamını yitirdiğini ve binlercesinin sakat kaldığını gösteriyor.
Dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alan Zambia’da ise uluslararası tekeller işçiler için ülkeyi cehenneme çevirmiş durumda. Hükümetle işbirliği yapan maden tekelleri işsizliğin % 80 olduğu Zambia’da işçilerin sendikalarda örgütlenmelerini engelliyor. İşçilerin günde 12 saat, bazen 18 saat çalıştırıldıkları, iş ve can güvenliği gibi sorunları gündeme getiren işçilerin işten atıldıkları belirtiliyor.
Raporda Türkiye’deişçilerin örgütlenme ve gösteri yapma özgürüklerine yönelik ihlaller 1Mayıs 2013’te Taksim’de gösteri yapmanın yasaklanması, petrol ve otomotiv işkolunda çalışan işçilere yapılan baskılar,sendikalı işçilerin sendika değiştirmeye zorlanmaları ve işten atılmaları, KESK ve Eğitim Sen üye ve yöneticilerinin tutuklanmaları gibi somut örnekler verilerek anlatılıyor.
AKP iktidarının çalışanların grev yapma haklarına yönelik saldırıları da 2013 yılında Türk Hava Yolları grevi esnasında yaşanan gelişmeler aktarılarak gündeme getiriliyor. Maliye ve Çalışma Bakanlarının grevcileri tehdit ettikleri belirtiliyor.
ITUC, işçilerin sendkalarda örgütlenme özgürlüğü, sendikalara katılım, işçilerin haklarının korunması gibi konuları değerlendirerek 2014 yılı Küresel haklar Endeksi hazırladı. Endekste ülkeler işçilerin haklarına verdikleri öneme göre 5 kategoriye ayırmış.
Birinci kategoride işçi haklarını bazen ihlal eden, aralarında İsveç, Norveç, Danimarka, Fransa, Almanya, Uruguay ve Slovakya’nın da bulunduğu 18 ülke yer alıyor. Hakları bir çok kez ihlal eden ülkelerin yer aldığı ikinci kategoride ise aralarında Rusya, Macaristan, İsviçre, Ispanya, Tunus, Letonya, Senegal, Yeni Zelanda ve Çek Cumhuriyeti’nin de yer aldığı 26 ülke bulunuyor.
Şili, Bolivya, Mozambik, Bulgaristan, İsrail, Avustralya, Etiyopya, Gürcistan, Kongo, Paraguay, Polonya, Kongo, Gürcistan ve Portekiz’in de aralarında bulunduğu 33 ülke işçi haklarını düzenli olarak ihlal eden ülkeler kategorisinde iken, sistematik olarak hakları ihlal eden ülkeler kategorisinde aralarında ABD, Pakistan, Panama, Peru, Endonezya, Kenya, İran, Irak, Yemen, Bahreyn, Arjantin, Burma, El Salvador, Haiti, Kuveyt, Lübnan ve Meksika gibi ülkeler yer alıyor.
Emekçilerin hiç bir haklarının garanti altına alınmadığı beşinci kategoride Türkiye ile birlikte Cezayir, Bangladeş, Kolombiya, Fildişi Sahili, Mısır, Fiji, Filipinler, Birleşik Arap Emirliği, Yunanistan, Guatemala, Hindistan, Kamboçya, Çin, Laos, Malezya, Nijerya, Katar, Güney Kore, Suudi Arabistan ve Swaziland bulunuyor.
Beşinci grupta yer alan ancak yasaların askıya alınması nedeniyle çalışanların hiç bir güvencesi olmadığı için 5 + olarak sınıflandırılan ülkeler ise Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya, Filistin, Somali, Sudan, Güney Sudan, Suriye ve Ukrayna olarak sıralanıyor.
Kaynak: DİSK Uluslararası ilişkiler
