Sosyal medyanın ”ölü kızları” : Jada pozu ve Steubenville tecavüzü – Elçin Poyraz

Geçtiğimiz hafta, ABD ve Batı medyası bir tecavüz vakasıyla sarsıldı. 16 yaşındaki Jada, katıldığı bir ev partisinde tecavüze uğramıştı. Fakat kamuoyunu asıl sarsan, Teksas’lı Jada’nın tecavüz sonrası çekilmiş bir fotoğrafının internet meme’ne dönüşmesiydi. Genç kadının yerde yarı çıplak ve baygın bir haldeyken çekilmiş fotoğrafı sosyal medyaya düşmüş ve bir anda yaygınlaşmıştı. İnsanlar “Jada pozu” vererek çektikleri fotoğraflarını “Hit that” (Çak buna) cümlesiyle yayınlıyorlardı; bir gecede 30bin küsur paylaşımla “Jada pozu” Twitter’da trending topic oldu. Ortalık “Jada pozu” verenlerden geçilmiyordu, hatta birisi Jada pozundan esinlenerek bir dans koreografisi bile yaptı (ve o video yüzlerce retweet aldı).

Jada’nın içkisine ilaç karıştırılmıştı; tecavüze uğradığını bu şekilde, korkunç bir şokla anımsadı.

Steubenville Lisesi Tecavüzü

2012’de Ohio, Steubenville kasabasında 16 yaşındaki bir genç kadın, katıldığı ev partisinde sarhoş edilip tecavüze uğradı. Lise futbol takımı haricinde hayata tutunmaya dair hemen hemen hiçbir şeyin bulunmadığı bu sanayi kasabasında, genç kadının uğradığı tecavüzün fotoğrafları bir anda sosyal medyanın eğlencesi haline geldi. Görgü tanıklarına göre genç kadın, bilincini kaybedecek kadar sarhoştu, bir ev partisinden alınıp diğerine taşınmış, yolda ve evlerde cinsel tacize uğramış, üstüne işenmiş ve bunlara maruz kalırken fotoğrafları çekilmişti. Bütün bu durakların şahitleri vardı, kimisi sadece olayın fotoğrafını çekmiş, kimisi uzaktan görmüş veya duymuş ama çoğu “tweet atıp” eğlenmişti. Lise futbol takımı vurgusu ise şu nedenle; genç kadına cinsel saldırıda bulunanlar takımın popüler iki oyuncusuydu, sorgu aşamasında o şahitlerin bir bölümü küçük bir kasaba olmanın gereğini yerine getirerek havaya bakıp ıslık çaldılar.

Tıpkı Jada gibi, Steubenville’de de genç kadın, bir evin bodrumunda yarı çıplak uyandığında, neler olup bittiğini, kendisi hariç herkesin en ince ayrıntısına kadar bildiğinden habersizdi. Mahkemede (anonymous hackerlar sayesinde) ortaya çıkan bir video kaydında, bazı lise öğrencilerinin, genç kadının başından geçenlerle nasıl dalga geçtikleri görüldü. Olayı herkes biliyordu, herkes fotoğrafları görmüştü ve olay pornografiyle süslü küfür malzemesi olmuştu. Yapılan şakalardan biri, “ölü kız” idi. Onlara göre bu olay tecavüz sayılmazdı çünkü o, o kadar ölüydü ki, “isteyip istemediğini bilemezdiniz”. Olayın ardından genç kadının adı, “ölü kız” olarak kaldı. El birliğiyle genç kadını, kelimenin tam anlamıyla “sosyal olarak” öldürmüşlerdi.

Mahkemede savunma, -çok tipik olarak- kadının açıkça hayır demediğini, bu nedenle rızasının olmadığının kanıtlanamayacağını savundu, tıpkı onunla dalga geçen diğerleri gibi. Steubenville Lisesi davası, diğer insaflı şahitlerin konuşmasının da etkisiyle iki futbolcu gencin ceza almasıyla sonuçlandı.(1)

Steubenville’deki küçük kasaba cehennemi, “Jada pozu”nda toplumsal yaygınlık kazandı, kötülük daha da sıradanlaştı. Her ikisinin de ortak noktası, sosyal medyaydı. Fakat şundan emin olmamız lazım ki, sosyal medya başlı başına asıl problem değil; cinsiyetçiliğin ve cinsel saldırıların gerçekten ne anlama geldiğinin bilinmemesi, hafife alınması ve hatta onaylanması bu işin kökenini oluşturuyor. Bu duruma bir de artık bir nevi “simülasyon çağında yaşadığımız” faktörü eklenince, işler daha da hastalıklı hale geliyor. Gerçekliği idrak edememek, yeni bir tür dikizcilikle ve teşhir iştahıyla bir araya geliyor. Bir kadının baygın görüntüsü, şiddeti gerçekten bilmeyenler için ölü olmaktan farksızdı ve işte tam da bu yüzden onu “sosyal olarak” öldürmekte beis görmediler; gerçek, artık kaç retweet alınacağıydı.

Fakat gerçekten öldürdükleri de oldu, 2010 yılında Tyler Clementi, oda arkadaşının sevgilisiyle öpüşmesini gizlice web cam’den yayınlayıp bu yayını da twitterda duyurması sonucunda intihar etti. Oda arkadaşının savunması, “Clementi’nin eşcinsel olduğunu kanıtlamak istedim” oldu. Tyler Clementi 18 yaşındaydı.

Amanda Todd’un, henüz daha 12 yaşındayken çekilmiş üstsüz fotoğrafı internete yayıldı, bu fotoğraf yüzünden Todd, internette yıllar boyunca taciz edildi. Girdiği ağır depresyon sonucunda 15 yaşında intihar etti.

Kanada’lı Rehtaeh Parsons, bir arkadaşının evinde sarhoş edildi ve 4 kişinin tecavüzüne uğradı. Fotoğraflar internette yayınlandı, okulundaki herkes, özellikle de internet üzerinden kendisini taciz etti. Parsons, 17 yaşında intihar etti.

Tecavüz, internet şakası değil, her açıdan hayati bir meseledir.

Jada’ya neyse ki bu olaydan sonra binlerce insan destek verdi, sosyal medyada bu sefer yumruklarını kaldırarak poz verdiler. Ve Jada da, “Ben Jadayım!” diye.