En çok iş kazasının yaşandığı madencilik sektörü, çift haneli kâr oranıyla tüm sektörleri geride bırakıyor. İş güvenliği önlemlerinin yetersiz olması, denetimsizlik ve ihmaller nedeniyle Türkiye’de işçi ölümünün en çok yaşandığı sektör olan madencilikte yüksek kâr, düşük maliyetle sağlanıyor. Maden şirketleri düşük işçi ve iş güvenliği maliyetleriyle kârına kâr katarken, sektörde yetersiz iş güvenliği tedbirleri nedeniyle işçi ölümleri artıyor.
Sanayi Bakanlığı’nın Girişimci Bilgi Sistemi verilerine göre, 2006-2013 arasında faaliyet kârlılığı en yüksek olan sektör yüzde 15.5 ile madencilik ve taşocakçılığı. İş kazalarının en sık yaşandığı diğer bir sektör olan inşaat sektörünün faaliyet kârlılığı ise yüzde 5.6 oldu. Madenciliği yüzde 10.1 ile bilgi ve iletişim sektörü, yüzde 9.7 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler ve yüzde 9 ile insan sağlığı ve sosyal hizmetler izlerken, imalat sanayisinin kârlılığı yüzde 5.9’da kaldı. Buna göre madencilik imalat sanayisini neredeyse 3’e katlıyor. Diğer yandan tüm sektörlerin ortalama kârı yüzde 3.9 ile madenciliğin oldukça gerisinde bulunuyor.
Verilere göre madencilik ve taşocakçılığı sektörünün 2013 faaliyet kârı 4.8 milyar TL. Sektör geçen yıl 31 milyar TL net satış yaptı. Madencilik ve taşocakçılığında kayıtlı olarak 118 bin kişi istihdam ediliyor, ortalama ücret 2.282 lira. İmalatta çalışan 3 milyon 270 bin işçinin ortalama ücreti ise 1627 TL.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre ise 29 Ekim 2014 itibarıyla (Ermenek’te henüz haber alınamayan18 madenci dahil değil) 2014 yılı içerisinde madencilik sektöründe hayatını kaybeden işçilerin sayısı 354. Ölüm sayısı 2006’da 79, 2007’de 76, 2008’de 66, 2009’da 92, 2010’da 105, 2011’de 77, 2012’de 61, 2013’te 95 oldu. Buna göre 2006’dan bu yana madencilik sektöründe hayatını kaybeden işçi sayısı 1005’e ulaştı. Yüzde 15.5 kâr sağlanan 2006-2013 döneminde ise bu kârlılık oranı 651 işçinin canına mal oldu.
Hesap basit: Düşük işçilik, yüksek kâr
18 cana daha mal olan Ermenek’teki maden kazasının ardından 10 yıl önce yazdıkları benzer bir kaza ve ona ilişkin raporla gündeme gelen TMMOB Maden Mühendisleri Odası Eski Başkanı Mehmet Torun, özellikle AKP iktidarı döneminde düşük işçilik, yüksek kâr ilkesiyle çalışan şirketler ve taşeronlaşma ile kazaların her geçen gün daha çok sayıda cana mal olduğuna dikkat çekti. Mühendislik bilim ve felsefesiyle işletilmesi gereken ocaklarda, devletin üstüne düşeni yapmadığını, rödovansla verdiği alanlarda en az iki ya da üç taşeronun iş yaptığını hatırlatan Torun, başka bir konuya daha dikkat çekti.
Soma faciasının ardından çıkan torba yasa ile iki asgari ücreti şart koşun hükümete ‘zarar ediyorum, madenleri kapattım’ diyerek şantaj yapan işverenin, kısa bir süre önce hükümetle anlaştığı ve madenleri tek tek açmaya başladığı bilgisini vererek, “Gerekli denetimleri yapmayan, şirketlerin verdiği imalatı, planlara işlemeyen Maden İşleri Genel Müdürlüğü kadar, şirket de kusurlu. Zira yapılan iş, karanlıkta, dikenli bir yolda ilerlemek gibi. Önünü görmeden hareket ediyor, karşısına ne çıkacağı belli değil” diye konuştu.
