Birleşmiş Milletler verilerine göre, dünyada 2.5 milyon kişinin temiz tuvalete ve yeterli hijyen koşullarına erişimi yok.
Gana - Ima, 47 yaşında. Kumasi’de umumi tuvaleti işletiyor. Kocası ve yaşları 14 ila 22 arasında değişen dört kızıyla beraber kiralık bir dairede yaşıyor. Kendisini işine adayan ve çocuklarının eğitimini kendi kazancıyla karşılayan bir işçi. Evinde tuvaleti yok. Gün içinde çalıştığı yerdeki umumi tuvaleti kullanıyor. Gece ise dışarısı güvenli olmadığı için plastik torba kullanıyor.
Etiyopya - Addis Ababa’da bir restoran işleten Meseret, bir odalı evini iki çocuğu, iki kız kardeşi ve annesiyle paylaşıyor. Annesi, dokuz yıl önce, 2005 seçimleri sonrası çıkan olaylarda vurulunca dul kaldı. Ortak tuvalet uzak bir yerde. Aile de güvenlik gerekçesiyle evlerinin hemen yanındaki tuvaleti kullanıyor.
Ekvador - Fabiola 69 yaşında. Quito yakınlarındaki Cumbaya’da yaşıyor. Fabiola, 7 ila 21 yaşları arasındayken, tuvaleti aynı katta yaşadığı 20 kişiyle paylaşıyordu. Şimdi ise beş banyolu bir apartman dairesinde yaşıyor. Kendi banyosu ise gururla gösterdiği en büyük banyo…
Brezilya - Isabela 33 yaşında. Rio de Janeiro’daki bu çatı katında yaşıyor. Çevre hukuku üzerine işletme yüksek lisansı yapmış şimdi de sanatla ilgileniyor. Isabela, “Tuvalet benim için konfor demek. Ama ardında ne olduğunu biliyorum: su rezervleri, lağım ve göllerin, okyanusların kirlenmesi…” “Ama güzel bir duş almayı sevdiğim bir gerçek. Benim gibi Brezilyalı kadınlar için bu 10 dakika boyunca suyun ziya edilmesi anlamına geliyor. Bu bir ayrıcalık. Temiz suya, sıcak suya ve konforlu bir klozete erişimim var.”
Bangladeş - 65 yaşındaki üç kız annesi Sukurbanu çocukluğundan beri, Dakka’da gecekondu mahallesi olarak bilinen Rupnagar’da yaşıyor ve suyun üzerine inşa edilen bu platformu tuvalet olarak kullanıyor. Kısa bir süre önce platformdan suya düşmüş. Sık sık rahatsızlanan Sukurbanu, sebebinin ise bu tuvalet olduğunu düşünüyor. Sabah işe giden kızları da tuvalet önünde oluşan uzun kuyruklarda bekliyormuş.
Avustralya - Renee bir sanatçı. Sidney’in kalabalık mahallelerinden, kentin kuzeyine arabayla bir saatlik bir mesafedeki çalılıkların arasındaki bu sakin bölgeye taşındı. Yaklaşık 4 hektarlık bir arazinin içine bir kulübe inşa etti, tuvaleti de dışına yerleştirdi. Etrafında hiç komşusu olmadığı için, Renee’nin özel hayatını gizlemek gibi endişeleri de yok.
Zambiya - Susan, 46 yaşında, fiziksel ve zihinsel engelli çocukların eğitim gördüğü bir okulun kurucusu. Kendi deneyimini şöyle anlatıyor: “Engelli çocukları, gelecekte daha iyi bir yaşama sahip olmaları için eğitmek beni mutlu ve gururlu kılıyor. Ben iki yaşındayken çocuk felci geçirdim. Lusaka’da engelli olmak kolay değil. Tuvaleti kullanmak ise tam bir mücadele, özellikle de yağmurlu havalarda. Tuvalete gitmek için ellerimin üstünde sürünüyordum.”
ABD - Mary, New York’ta yaşayan bir yazar. “Evin içinde iki kişi yaşarken, banyo saatlerini ve banyonun temizlik saatlerini ayarlamak önemli oluyor” diyen Mary şöyle devam ediyor: “Daha önce Pekin’de yaşıyordum, kendi dairemde bana özel bir tuvalet olmadığı için umumi tuvaleti kullanıyordum. Görece temiz ve güvenliydi. Ama kışın gecenin bir vakti yalnızca banyoya gitmek montumu giymekten nefret ediyordum. Bu deneyim, bana özel alanımı ve evde temiz bir tuvalete erişimim olmasını sevmeyi öğretti.”
Güney Afrika - Nombini’nin iki tane portatik tuvaleti var. Bu tuvaletler evde kalan 12 kişi tarafından kullanılıyor. Nombini 2005 yılında Khayelitşa’ya taşındığında bir tuvaleti yoktu o da ana yolun karşısındaki çalılıklarda ihtiyacını gideriyordu. “Çalılıklar korkunçtu. Arabalar çarpıyordu” diyor Nombini… “2009’da bize portatif tuvaletleri verdiler, çalılıklardan çok daha iyi. Ama sifonlu, alafranga tuvaletler daha iyi. Benim hayalim sifonlu bir tuvalete sahip olmak.”
Romanya - Pana, 49, yaşında Buzescu’da yaşıyor. Romanya nüfusunun neredeyse yarısı gibi, o da kırsal bir bölgede, suyun ve kanalizasyonun belediye tarafından karşılanmadığı bir yerde yaşıyor. Pana’nın evinin içinde bir tuvalet var ama yalnızca kendisini ziyaret eden yeğenleri tarafından kullanılıyor. O ise, kış aylarında bile evin dışındaki tuvaleti kullanıyor.
Mozambik - Flora, 19 yaşında, lise öğrencisi. Maputo’daki Chamnculo bölgesinde annesi, kız kardeşi ve yeğeniyle beraber yaşıyor. Bölgede yaşayan diğer ailelerle ortak tuvalet kullanıyor. Flora, “Tuvaleti kullanmaktan nefret ediyorum. Bazen erkekler çitlerden bizi gözetliyor. Özel hayat yok” diyor.
Kenya - Eunice, Naivaşa’daki Kasarani Akademi’nin kurucularından. 250 öğrencinin okuduğu bu okulda daha önce iki tuvalet varmış. Çevrede oturan halk da bu tuvaletlere giriyormuş. Fakat temiz kullanmadıkları gerekçesiyle Eunice çocuklarının tuvalet ihtiyaçlarını açık alanlarda gideriyor. Eunice ve kocası Paul çocukları için bu küçük tuvaletleri inşa etmiş. Yetişkinler kullanmasın diye küçük tasarlanan bu tuvaletlerin kapılarından çocuklar dışında kimse geçemiyor. Eunice, “Ebeveynler, çocuklara uygun tasarlanan bu tuvaletler için çocuklarını bizim okula kaydettirecek” diyor.
Japonya - Eiko, 61 yaşında Tokyo’da yaşıyor. “Bu alışveriş merkezindeki evime yakın diye sık sık buraya geliyorum. Ben çocukken umumi tuvaletler kemiz değildi ve kötü kokuyordu. Buradaki tuvaleti her kullanışımda kendimi çok rahatlamış hissediyorum. Burada saatlerimi geçirebilirim” diyor. Eiko. Bu alışveriş merkezindeki tuvalet, gelenlerin ruha halleri değişsin ve rahatlasınlar diye ‘değişim odası’ olarak adlandırılıyor. Tuvaletlerde, çok hoparlörlü ses sitemi ve hareketli bir müzik var. Tuvaletlerin yanındaki pudra odalarında da Eiko telefonunu şarj ediyor, televizyon seyrediyor ve ayak masajı yaptırıyor.
Hindistan - Sangita, 35 yaşında, 10 yıl önce Delhi’ye taşındı. Ondan önce de tuvalet ihtiyacını çalılıklarda gideriyordu. Utanç duyduğunu söylediği bu durumdan sonra Delhi’de kendisine ait bir tuvaleti olması için uğraşmış.
Haiti - Martine 27 yaşında. Cayimithe nehrinin yakınlarında yaşıyor. Kendine ait bir tuvaletinin olmadığını söylüyor. Tuvalet olarak, toprakta bir delik açmış ve onu kullanıyor. Geceleri, çöken karanlıkla gelen mahremiyet sayesinde tuvaletini kullanabildiğini ama bunun bile oldukça tehlikeli olduğunu belirtiyor. Gündüzleriyse, evine 15 dakika uzaklıktaki umumi tuvaleti kullanmak zorunda kalıyor.
Fotoğraflarla: Benim tuvaletim
10 Aralık 2014