Irak’ta Dicle’nin üzerinde oturan petrol kenti Musul’un Kaide’den kopma Irak-Şam İslam Devleti’nin (IŞİD) eline geçmesi şaşırtıcı mı, hayır. IŞİD, 7-8 yıldır nüfusu 2 milyonu bulan Musul’un kırsalı ve varoşlarında kendi düzenini alttan alta kurmakla meşgulken kimse bunu umursamadı. Örgüt yoksul Sünni kesimlerden militan devşiriyor, esnaftan vergi topluyordu. Her gün onlarca saldırının yaşandığı kentin görünmeyen efendisi IŞİD’dı. Yeraltı hücreleri fırsat kolluyordu. Vali Esil Nuceyfi, merkezi otoriteyi elinde tutan Şiilere karşı Sünni damarı kaşırken aslında mezhepçi bir savaş yürüten IŞİD’a psikolojik zemin sundu. Kaide ideolojisiyle Irak’tan Levant havzasına geniş bir alanda emirlik hedefleyen IŞİD’ın, Maliki’nin zorba yönetiminden mustarip olan insanlar arasında taban bulması da zor olmadı. İş öyle bir noktaya geldi ki kentin güvenliği, Sünniler orduya rağbet etmediğinden paralı Şii askerlere bırakıldı. Radikal’e konuşan Musullu akademisyen Ziya Abbas’a göre hükümet ordu ve polisteki mezhebi dengeyi kurmak için Sünnilere 3 bin kadro açtı ama 50 kişi müracaat etti. Nedeni IŞİD korkusu.
Askerler neden kaçtı?
Beri tarafta işsizlikten orduya yazılan paralı askerleri savaşta tutmak zor. Nitekim zor zamanda askerler üniformaları çıkartıp kaçtı. Şimdi Maliki halkı silahlandırmaktan bahsediyor ama Musul’dan bir Felluce çıkarmak hayal. Felluce, Amerikan işgaline karşı zorlu bir direniş sergilerken Musul kolayca teslim olmuştu. IŞİD’a karşı Anbar bölgesinde olduğu gibi eski Sünni direnişçilerden bir ‘Sehva’ (Uyanış) örgütü oluşturmak da kolay değil. Nitekim şehir düşmeden önce Nuceyfi sokakta silahla poz verip aşiretleri savaşa davet etti ama karşılık bulamadı. Musul, Suriye’nin Halep kenti gibi farklı din ve milletten insanların bir arada yaşadığı ılımlı ve uzlaşmacı bir medeniyet havzası (idi). Tabi işgalin ardından palazlanan fanatik militanizm ve mezhepçilik toplumsal dokuyu fena halde örseledi.
Neden kuzey?
IŞİD’ın aniden kuzeyde Musul’un başkent olduğu Ninova ve Selahaddin vilayetlerine yüklenmesinin güncel nedeni ise ülkenin orta kesiminde Sünni üçgenindeki Anbar vilayetine bağlı Ramadi ve Felluce’de aldığı darbeler olabilir. Ayrıca IŞİD’ın ‘savunma bakanının’ Musul’da, ‘tarım bakanının’ Samarra’da öldürülmesi örgütü sarstı. IŞİD muhtemelen kuzeyde yeni cepheler açarak Felluce ve Ramadi üzerindeki baskıyı azaltmak, Amerikan ve Rus silahlarıyla terörle mücadelede elini güçlendiren Maliki’ye sarsıcı bir ‘ders’ vermek istedi. Ayrıca Baduş Cezaevi’ni basarak saldığı bini aşkın militanla da savaşçı kaybını giderdi. Daha önce Ebu Gureyp baskınıyla bırakılanlar hem Irak hem Suriye cephesini kızıştıran bir etki yaratmıştı. Son gelişmeler Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne Musul’daki ihtilaflı bölgelerde kontrolü sağlama fırsatı da sunuyor. Zira Kürt yönetimi peşmerge göndermek için ziyadesiyle gönüllü. Maliki’nin Kürtlerin yardımını reddetmesinin altında da peşmergenin Kerkük’teki gibi yerleşeceği korkusu yatıyor.
Kaynak: Radikal
