Finansal blokaj ve yıkımın son örneği Arjantin’de yaşandı. Arjantin küresel spekülatif/ parazit sermayenin şiddetli saldırılarına maruz kaldı. Küresel simsarların/ akbabaların kuşatılmışlığı içinde, Arjantin moratoryum sürecine girdi.
“Hedge fonlarının” , Arjantin’in zamanında ödeme yapmadığı gerekcesiyle dava açması sonucu ve (ABD hukuk sisteminin sayesinde) mahkemenin borçların tamamının hemen ödenmesi kararı vermesiyle moratoryum süreci başladı. Arjantin temerrüde düştü. Arjantin’de süreç devam ediyor.
Arjantin 2001 yılında yaşadığı krizle iflas etmiş ve borçlarını ödeyemeyeceğini açıklamıştı. Borçlarının yüzde 70’nini (yani 70 milyar doları) kreditörlerle anlaşıp, yeniden yapılandırdı. Böylece IMF’nin bir zamanlar model ülke olarak sunduğu Arjantin, enkaza dönüştürüldü.
Arjantin küresel mali sermayenin araçları tarafından tam anlamıyla kıskaca alındı. Spekülatif sermayenin her düzeydeki saldırılarına açık hale getirildi.
MALİ SERMAYENİN ARAÇLARI
Arjantin’e saldıran hedge fonlar ya da akbabalar sürüsü, küresel mali sermayenin en önemli enstrümanlarından birini oluşturuyor. Bu şirketler borçlu ülkelerin tahvillerini son derece ucuza kapatıp, ağır yaptırımlar karşılığı olağanüstü karlar elde eden, al-sat yapan şirketler.15 yada 20 kişiden oluşan alanında son derece uzman kişilerin (ağırlıkta akademisyen kökenlinin) koordine ettiği bu şirketler, tam bir küresel simsar gibi faaliyet yürütüyor. Bir leş yiyici gibi hareket ediyor. Arjantin’e spekülatif yıkıcı saldırıyı bu şirketler yaptı.
Daha önce benzer saldırılara Peru, Zambiya, Kongo, Nikaragua maruz kalmıştı. Bu ülkelerin yaşadığı krizlerde hedge fonlar aktif rol oynadı. Aktüel olarak Ukrayna’nın benzer sürece girmesi yüksek bir olasılıktır.
Küresel mali sermayenin diğer araçlarından bir diğeri ise kredi derecelendirme şirketleridir. Bu şirketler bir anlamda ülkelerin kaderini belirliyor ve ülkelerin ” güvenirlik derecelendirmelerini, kredibilitelerini” ölçüyorlar. Küresel sermaye akımları bu verilere bağlı şekilleniyor. Bu da ülkeleri felç edecek sermaye kaçışlarını beraberinde getirebiliyor. Son derece rafine bir tehdit ve hizaya sokma mekanizması gibi işlev görüyorlar.
Arjantin’in memorandum ilanından sonra, kredi derecelendirme şirketlerinin, Arjantin’in yabancı paacinsinden uzun vadeli kredi notunu CC’den, RD’ye (sınırlı temerrüt) indirmesi tesadüf değildir. Kredi derecelendirme şirketleri, spekülatif saldırının etkin ve koordineli (ABD hukuk sistemi gibi) parçasıdır.
Küresel mali sermayenin bir diğer önemli aracı ise İntertrans “şirketlerdir”. Dünyanın en büyük ve en güçlü oligarklarının üye olduğu bu yapılar, hisse senetleri alıp satıyorlar. Küresel borsaların büyük spekülatörleri olan bu yapılar, köpek balıkları olarak anılıyor.
ARJANTİN TEK DEĞİL, DOMİNO ETKİSİ
Arjantin vakası ve gelişmeler, iflasa yakın ülkelerin tartışılmasını beraberinde getirdi. Bu ülkelerin borçlanma riski arttı. Önümüzdeki dönem de başta Ekvator, Mısır, Pakistan, Yunanistan, Venezüella, Kıbrıs, Jameika, Ukrayna gibi dış kaynağa bağlı ekonomiler, ciddi problemler yaşayabilir.
Bu süreçte Türkiye, Hindistan, Endonezya, Brezilya ve Güney Afrika’nın dahil olduğu ” kırılgan 5’li” diye tanımlanan ülkeler ise en başta likidite darlığı riski içine girebilir. Finansal dalgalanma ve borçlanma maliyetlerinde aşırı yükselme olasılığı, dış kaynak girişinde daralma ve dış borç faizlerinin yükselmesi bu ülkelerde, kriz olasılığını artırmaktadır.
Arjantin vakası yeni dönemde bir dizi finansal gelişmenin, alt üst oluşun (ülke iflasları, memorandum ilanları, finansal çöküntüler ve anaforların) ilk habercisi olabilir. 2015 yılı çok vektörlü finansal gel-gitlere gebedir.
Volkan Yaraşır
