Soma’da 301 işçinin ölümüyle sonuçlanan maden katliamı öncesinde madeni denetleyen İş Başmüfettişi Emin Gümüş’ün söz konusu maden şirketinde Projelendirme ve Etüt Müdürü olarak çalışan Hayri Kebapçılar’ın eniştesi olduğu ortaya çıktı. Martta Gümüş liderliğinde 4 günde tamamlanan denetim ‘kusursuz’ olarak raporlaştırılmıştı.
Hürriyet’in haberine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Soma’daki madende mart ayında yaptığı rutin denetimde imzası bulunan İş Başmüfettişi Emin Gümüş, Soma Madencilik’te aktif yöneticilik yapan isimlerden birinin yakın akrabası. Söz konusu şirkette Maden Projelendirme ve Etüd Müdürü olarak çalışan Hayri Kebapçılar Emin Gümüş’ün eniştesi. Bir başka deyişle Hayri Kebapçılar’ın kız kardeşi ile evli olan Emin Gümüş mart ayında kazaya konu madende denetim yaptı. Üstelik Soma Madencilik’te çalışan kayınbiraderinin sorumluluğundaki alanla ilgili denetimin de baş sorumlusuydu.
Bazı uzmanların normalde iki aylık bir süreç gerektirdiğini ileri sürdüğü denetim sadece 4 günde tamamlandı. Maden Mühendisi Emin Gümüş ve İş Müfettişi Yardımcısı Ersin Bulut denetim sonucunda işletmede herhangi bir noksanlık bulunmadığına dair rapor da tuttu. İş Başmüfettişi Emin Gümüş’ün akrabası Hayri Kebapçılar’ın projelendirme ve Etüt Müdürü olarak çalıştığı madene kaza sonrasında da ilk denetim için görevli olarak gittiği ancak kurum içinde akrabalık söylentilerinin çıkması üzerine görevden el çektirildiği de öğrenildi.
Denetleyen ve denetlenenin akrabalık bağının bulunmasının denetimin objektifliği açısından sorun yarattığına dikkat çeken uzmanlar, “Bu durum etik değil. Bakanlık yetkilisi böyle bir denetimle görevlendirilse bile itiraz edip akrabasının o kurumda, üstelik de denetimin gerçekleşeceği alanla ilgili görevde bulunduğunu belirtmeli ve görevden çekilmeli. Soma büyüklüğündeki bir madenin tüm elektrik tesisatının incelenmesi bile bir iki ayı bulur. Oysa denetim programları birkaç güne sıkıştırılmış programlardır. Bu nedenle de elektrik tesisatına mühendis onayı var mı diye bakılır” diye konuştu.
Bakan: Kişisel sorumlulukları var
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik kaza sonrasında Hürriyet Ankara Temsilcisi Deniz Zeyrek’e yaptığı açıklamada madenin teftişiyle ilgili şu açıklamalarda bulunmuştu: “Madende bugüne dek 16 teftiş yapılmış. 8’i periyodik, 8’i kaza ve şikayet üzerine olmuş. Bu teftişlere maden mühendisi de katılır. Şu anda bu olaydan sonra teftiş kurulu başkanımız öncülüğünde Soma’da hiç görev yapmamış 5 müfettiş ile inceleme yapacağız. Bir yılda 2 programlı teftiş yapılır. İlki nisan, mart aylarında; ikincisi eylül, ekimde. Dolayısıyla işletmeler periyodik teftişleri önceden bilir ve hazırlıklı olur. Mesela bu madende son teftiş 13-18 Mart arasında yapılmış. 13’ünde haber vermeden gitseniz bile sonraki 5 gün işverenin tedbir almasını, işçilerini tembihlemesini önlemek zor. Ancak şunu söyleyeyim. Bu raporları hazırlayan müfettişlerin kişisel sorumlulukları var. Zaten insanlıktan nasibini almışlarsa böyle riskli ortamlarda hiçbir müfettiş incelemesini üstün körü yapmaz. ”
Raporda ne vardı?
İş Başmüfettişi Emin Gümüş, Müfettiş Yardımcısı Ersin Bulut ile İşletme Müdürü Akın Çelik’in imzasının bulunduğu rapora göre, işletme 13, 14, 17 ve 18 Mart tarihleri arasında toplam 4 günlük bir çalışmayla denetlendi. Denetim raporunda işletme müdürü Akın Çelik ile görüşüldüğü bilgisine de yer verildi. Rapora göre, teftiş tarihi itibariyle işletmede 4’ü kadın, 2 bin 944’ü erkek olmak üzere toplam 2 bin 948 kişi çalışıyordu. Çalışanlar arasında yer alan 2 bin 938 erkek madenci ise çok tehlikeli sınıfta çalışmalarını yürütüyordu. Raporda yapılan teftişin sonucu da yer aldı ve “Programlı teftişte noksan bulunamamıştır” denildi.
İki isim için suç duyurusu
Çağdaş Hukukçular Derneği, Soma Cumhuriyet Başsavcılığı’na maden kazasıyla ilgili aralarında Hayri Kebaçların da yer aldığı şirket yöneticileri hakkında suç suç duyurusunda bulunmuştu. Manisa Barosu Başkanı Zeynel Balkız ise madeni denetleyen Emin Gümüş ve diğer iş müfettişleri hakkında soruşturma başlatılmasını talep etmiş, müfettişler hakkında baronun suç duyurusunu savcılık işleme koymuştu.
